رئیس جمهور ترکمنستان با اشاره به تاثیر منفی بحران مالی جهانی بر اقتصاد ملی این کشور، خواستار افزایش توان صادراتی غیر نفتی، کاهش هزینه‌های دولتی، تعدیل نیروی مدیریتی و نیز تولیدات کالاهای جایگزین وارداتی این کشور شد.

 «قربانقلی بردی‌محمداف» رئیس جمهور ترکمنستان در جلسه ویژه دولت این کشور که شب گذشته به سرپرستی وی برگزار شد، تاکید کرد: مشکلات اقتصاد جهانی و نابسامانی مالی در برخی از کشورهای خارجی اثرات منفی بر اقتصاد ترکمنستان داشته و مانع رشد این کشور در عرصه‌های مختلف شده که باید برای پیشرفت کشور اقدامات و تمهیدات لازم در نظر گرفته شود.

رئیس جمهور ترکمنستان تصریح کرد: افزایش صادرات غیر نفتی، کاهش هزینه‌های دولتی، تعدیل نیروی مدیریتی، افزایش تولیدات و استفاده از کالاهای داخلی این کشور از جمله تمهیدات و تدابیری هستند که قرار است در چنین شرایطی از اقتصاد ملی کشور پشتیبانی کنند.

وی با اشاره به ضرورت کاهش هزینه‌های غیر ضروری دولتی ترکمنستان گفت: کلیه هزینه‌ها و اعتبارات بودجه دولتی باید بازنگری شده و از هزینه‌های غیر ضروری اجتناب شود و تعداد کارکنان در رده مدیریت برخی وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی که در موارد زیادی بیش از حد مورد نیاز هستند، تعدیل نیرو شوند.

رئیس جمهور ترکمنستان در بخش دیگری از سخنرانی خود افزود: ظرفیت و توانمندی صادراتی ترکمنستان باید افزایش یابد همچنین پروسه ارز آوری کشور تقویت شود و در این زمینه باید برنامه و راهکارهای کارآمد و ثمربخشی را تهیه، تدوین و اجرا کنیم تا از رشد اقتصاد ملی کشورمان پشتیبانی شود.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر میزان درآمد صادراتی غیر نفتی ترکمنستان یک میلیارد دلار است، تاکید کرد: میزان صادرات غیر نفتی این کشور تا سال 2020 میلادی بالغ بر 5 میلیارد دلار افزایش یابد و ما باید واحدهای صنعتی و تولیدی محلی را توسعه داده و تجهیز کنیم و تاسیسات جدید تولیدی در عرصه‌‏های مختلف را راه‌اندازی کنیم تا کیفیت کالاهای محلی هم سطح کالاهای وارداتی باشند و تولیدات ملی جایگزین کالاهای وارداتی باشند.

رئیس جمهور ترکمنستان افزود: اقتصاد ملی ترکمنستان پایدار و رو به رشد است و رشد تولید ناخالص ملی ترکمنستان بالغ بر 10 درصد رشد نشان می‌دهد.

وی تصریح کرد: هم‌اکنون در ترکمنستان بیش از 2 هزار طرح به ارزش 50 میلیارد دلار در دست اجراست و دولت کلیه برنامه‌های کاری خود که پیشتر تعیین کرده‌ است را یا به صورت موفقیت آمیز اجرا کرده و یا در دست اجرا دارد.

وی افزود: ترکمنستان از نظر ذخایر انرژی سرشار می‌باشد و قادر است روند توسعه اقتصاد ملی خود را حفظ کند اما اقدامات پیشگیرانه به عنوان تمهیدات لازم و پیشگیری از تاثیرات منفی فرایند و تحولات اقتصادی و مالی جهانی به ترکمنستان صورت می‏‌گیرد، در سال جاری میلادی حقوق کلیه شاغلان دولتی 10 درصد افزایش یافت و از سال آینده میلادی(2016) حقوق در ترکمنستان 10 درصد دیگر افزایش خواهد یافت.

با توجه به کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی از اوائل سال جاری میلادی (2015) در ترکمنستان ارزش منات نسبت به دلار  بیش از 20درصد کاهش یافت و نرخ دلار از 2.85 منات(واحد ارز ملی ترکمنستان) به 3.5 منات، افزایش یافت.

از سوی دیگر از اول سال جاری میلادی (2015 ) در ترکمنستان نرخ یک لیتر بنزین با 95 درصد اکتان، یک منات تعیین شده که نسبت به قیمت یک روز قبل از آن 60 درصد افزایش نشان می‌دهد که به این ترتیب قیمت هر لیتر بنزین در این کشور 30 سنت می‏‌باشد. پیشتر نرخ هر لیتر بنزین با 95 درصد اکتان در ترکمنستان 0.62 منات بود.

صادرات گاز طبیعی به کشورهای ایران، چین و روسیه، صادرات انرژی برق به افغانستان، ایران و ترکیه و نیز نفت و فراورده‌های نفتی و پتروشیمی، منسوجات و محصولات کشاورزی از مهمترین اقلام صادراتی ترکمنستان هستند.

 

(ایران تورکلرین یاشاییش یئرلری : مناطق زندگی ترکان ایران )

با سپاس از استاد سالاریان مدیر وبلاگ زبان وادبیات ترکان خراسان

آمار جالب و مستند از شهرهای ترک نشین ایران :

با 50 -40  کیلومتر فاصله از اصفهان به طرف غرب و جنوب غربی آن، زبان مردم شهرکرد، سامان، چادگان، فریدن و روستاهای اطراف، بختیاری و ترکی است که متفاوت از فارسی دری اصفهان است.

و با فاصله کمی از شهر ری (تهران) و به طرف شمال، زبان روستاییان اطراف تهران و زبان مردم استان مازندران طبری است و قابل درک برای مردم ری و تهران نیست. به شرق هم که حرکت کنی چیزی از زبان سمنانی نمی فهمی؛ به طرف شمالغرب هم که بروی زبان مردم، گیلکی و تالشی است و قابل فهم برای تهرانی ها نیست و این زبان ها مخلوطی از بازماندگان زبان کاسپی های بومی و دیگر زبان های مهاجر بعدی است که به مراتب قدیمی تر از زبان فارسی دری است.

از طرف غرب هم زبان تات نشین های بوئین زهرا و زبان های غیر ترکی شمال قزوین زبانی است از بازمانده های زبان پهلوی و متفاوت از فارسی دری و غیر قابل درک برای مردم شهر ری و تهران. غرب و جنوب تهران هم که اطراف قزوین، لوشان، منجیل و کرج و شهریار و قم و اراک و ساوه باشد ترک زبانند؛ زبان مردم کرد، لر و بلوچ هم زبانی است متفاوت از فارسی دری!

در سایر شهرهای بزرگ و مرکزی هم وضعیت تقریبا به همین منوال است؛ لکن مردمی که به زبان ترکی صحبت می کنند با صدها، بلکه با هزارها کیلومتر فاصله از هم و در دورافتاده ترین روستاها زبان هم را می فهمند و مشکلی در برقراری ارتباط با همدیگر ندارند. مثلا زبان ترکی شهر تبریز با فاصله چند صد کیلو متری، با زبان یکی از روستاهای دور افتاده دشت مغان تفاوت چندانی حتی در لهجه ندارد، و یا زبان ترکی یکی از روستاهای دور افتاده شهر گنجه در جمهوری آذربایجان با زبان ترکی دور افتاده ترین روستای شهر زنجان یا قزوین و به فاصله بیش از هزار کیلومتر آنچنان به هم نزدیک است که تفاوت آنها فقط در لهجه، یعنی در پسوند بعضی از فعل هاست که مشکلی در ریشه فعل ایجاد نمی کند و معنی کلمات و جملات تغییر نمی یابد.

همه این موارد نشان دهنده بومی بودن زبان ترکی در مناطقی است که این زبان در آن مناطق صحبت می شود. حتی ترکان قشقایی و پیچاقچی های سیرجان و مردم افشار کرمان که همچون جزیره ای در بین فارس زبانان مانده اند و از آذربایجان فاصله بسیار دارند در صحبت کردن با مردم تبریز و باکو و دیگر ترکان دچار هیچ گونه مشکلی نیستند!

همچنین تفاوت زبانی یک ترک تهرانی با ترک استانبولی ترکیه که یکی در قاره آسیا و دیگری در قاره اروپا قرار دارد هم با فاصله چند هزار کیلومتری آنچنان نیست که زبان همدیگر را نفهمند، منتها باید ساکنین هر دو شهر، زبان ادبی ترکی را بدانند و همزبان تهرانی ما نگوید: « همشهری، سیزین دیداریزدان بسیار خوشحال اولدوم!».

منابع :

1- مرجع1: روزنامه همشهری 20/6/83 شماره 3496، مصاحبه با دکتر علی اشرف صادقی.

2- مرجع2: " ترکان و بررسی تاریخ، فرهنگ، هویت و زبان آنها در ایران " نوشته ی: دکتر حسن راشدی، ص 154_ 153_152

• آنا یارپاق

• منشور کوروش چیست؟

بدون تردید همه ما با منشور یا استوانه منسوب به کوروش کبیر آشنا هستیم. منشوری که به عنوان اولین اعلامیه حقوق بشر جهان شناخته می شود. این منشور در واقع فتح نامه ای است که بعد از تصرف بابل و ظاهرا به پیروی از سنت متداول میان پادشاهان سومری و بابلی به دستور کوروش روی لوحی استوانه ای شکل نوشته و مکتوب شده است.

بسیاری از بخش های این لوح به دلیل شکستگی از میان رفته است ولی از آنچه باقی مانده مشخص است که این لوح از دو قسمت تشکیل شده. بخش اول با توجه به نوع نوشتار و سخن گفتن از کوروش و نبونئید به صورت شخص سوم آشکار است که توسط شخصی غیر از کوروش، شاید کاتب استوانه یا یکی از کاهنان بابلی نوشته شده است. این بخش از خط اول تا خط نوزده استوانه را در بر گرفته است. 

در این قسمت، کاتب مقدمه ای درباره شهر بابل، خدای مردوک، نبونئید، چگونگی فتح بابل، حمایت خدای مردوک از کوروش و سپاهیانش و حمایت مردم و بزرگان بابل، سومر و آکد از وی نوشته است. 

بخش دوم استوانه که از خط بیستم تا آخر را دربر گرفته و طولانی تر از قسمت اول است، از زبان کوروش و توسط کاتب نوشته شده است. در این بخش کوروش بعد از معرفی خود و پدرانش به چگونگی تصرف بابل و بازگرداندن ایزدان اقوام مختلف به جایگاه و مقر اصلی شان و آزاد کردن بردگان و برقراری صلح در سرزمین های تابع خود و بازسازی نیایشگاه و دیوار بابل می پردازد.

به غیر از استوانه اصلی، در سال 2010 دو قطعه کتیبه مسطح گلی در موزه بریتانیا شناسایی شد که قبل از این به اشتباه به عنوان یک متن پزشکی طبقه بندی شده بود. با بررسی و مطالعه دوباره این کتیبه ها مشخص شد که آنها در واقع نسخه های دیگری از منشور کوروش هستند. در این قطعات بخش هایی از منشور اصلی که شکسته شده، وجود دارد. 

همچنین در ابتدای قرن بیستم دو قطعه استخوان توسط یک پزشک چینی به کاخ - موزه پکن اهدا شد که نوشته هایی به خط میخی روی آنان وجود داشت. پس از بررسی های بسیار مشخص شد که این استخوان ها حاوی سطرهای 18 تا 21 استوانه کوروش و برخی قسمت های ناقص آن هستند.

نکته مهم در منشور کوروش و قطعات پیدا شده بعدی این است که در متن هیچ یک از آنان هیچ پند و اندرزی که بتوان به عنوان منبع و مأخذ سخنان حکیمانه نسبت داده شده به کوروش معرفی کرد وجود ندارد.

« سفرنامه اولیویه»، اثر اولیویه است که توسط محمد طاهر میرزا به فارسی ترجمه شده است. سفرنامه مسیو اولیویه یکی از ارزش مندترین متون تاریخ ایران در مقطع حساس انتقال سلطنت آغامحمدخان قاجار به فتحعلی شاه است. اصل آن به زبان فرانسه و در 6 جلد است.

 "در ایران پس از توانستن خواندن و نوشتن، مقدمات نحو و صرف، آموختن زبان عربی و زبان ترکی به شاگردان تکلیف کنند، و پس از آن علم معانی و بیان و حکمت و اشعار و ادب آموزند."

"دانستن زبان عربی و ترکی در ایران، پایه و اساس همه تعلیمات، و ضروری تدریس لست. لغت عرب بهر آنکه مبنای شریعت براوست، و زبان ترکی به جهت آنکه زبان عمومی اهل دربار و دولت و طوایف شمال شرقی ایران است {حایز اهمیت است}" ص168

منبع: سفرنامه اولیویه، ترجمه محمد طاهر میرزا، تصحیح غلام رضا ورهرام، تهران، انتشارات اطلاعات، 1371 چاپ اول