جمعه 24 بهمن 1393
+0 به یه ن
بۇ اۇشاق کیمدندیر؟!
دوکتور جئری
شئیخیمیزین
اۆچ اوْغلۇ واردێر؛ بیرینجیسی- بهرام، ناسادا اۇزای اۇزمانێدیر.
ایکینجیسی- پرهام، کمبریجده پروفئسوْردۇر. اۆچۆنجۆسۆ- شهرام،
دارغاشاگیرددیر؛ بیر آیاغێ پوْلیس ایدارهسینده بیر آیاغێ ایسه
دوْستاقدادێر. "بهرام آدلێ بیر ایرانلێ ناسانی دوْلاندێرێر" وئرلیشی
تئلئویزیوْندان یاییلاندا شهرامێن بوْینۇنا آفتافا آسێلێب کۆچه- بازاردا
گزدیریلمکده ایدی. قزئتلر، کمبریجدهکی ایرانلی، پروفئسوْر پرهامین
باشارێلارێنی باساندا، شهرام چاخێر ایچمک سۇچو ایله محکمهنین حیطینده
قامچێ یئمکده ایدی.
شهرام پوْخ چێخارداندا، شئیخیمیز کۇف دئییب گؤیه چیخیر، گؤزۆنۆ یۇمۇب آغزێنی آچێر، دیلینه گلهنی دئییردی:
- آآآی سنین اکیب- دوْغانێنێن آغزێنێ...
آآی سنین مۇشتۇلوغۇنۇ گتیرهنین ددهسینین سۆمۆگۆنو...
آی.....
یامان-یوْوۇزلارین بؤیوک حیصهسی، شئیخیمیزین آروادێنین پایێایدی:
-
اوْغۇل دوْغان یئرده داش دوْغایدێن..تۆنبهتۆنۆن قێزێ دئه گؤرۆم؛ بو
گدهنین تیکهسینی هانسێ کؤپگین قێزێندان یئمیسن... نییه بۇ یئتیم اوْبیری
اۇشاقلاریما چکمهییب؟...غوربتدهکی بالالاریم ایرانین، منیم باشیمی اوجالدان یئرده، بۇ یاراماز بوْیۇمو دیری-دیری یئره سوْخۇر..
یازێق آرواد جێنقێرێنی چێخارتمێر، بۆتۆن بو قاخێنجلارا، دانلاقلارا دؤزۆردۆ.
کئچن
آی، شهرام بیرینین بۇرنۇنۇ سێندێریب اوْتۇز میلیوْن وئرمهلی اوْلدۇ.
بللیدیر؛ دییهنی شئیخمیز وئرهجک ایدی. پێچاق وۆرسایدێن قانێ چێخمازدێ
شئیخیمیزین. قێزدی..قێزدی..برک قێزدی. حیرصینی سوْیوتماسایدێ پاتلایاجاق
ایدی. آروادێنێن اۆستۆنه یۇمۇلوب آتدێ سیلله- تپیگین آلتینا. بو کز تیکه سؤزۆندن اؤتهیه گئتدی:
- ایتین قێزی دئ گؤرۆم بو کؤپک اوْغلو کیمدندیر؟!
آروادین
آغزی- بۇرنۇ بیر بیرینه قارێشدێ. آفتافا لۆلۆگو کیمی بۇرنۇندان قان
آخێردێ. جانا دوْیدۇ. " وۇرما... وۇرما.. دئییم" دئدی آغلایا-آغلایا.
- تئز اوْل دئ..تئز اوْل دئ.. بو بیج کیمدندیر؟!
آرواد هێچقێرا- هێچقێرا یانێتلادێ:
- شهرام اؤزبهاؤز اوْغلۇندۇر شئیخ!... بهرام ایله پرهام اؤزگهدندیرلر!!..
آردینی اوخو
سه شنبه 14 بهمن 1393
+0 به یه ن
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه نبعضاً والدین اوشاقلارا دئدیکلری سؤزدن پئشمان اولارلار. بونا گؤره نه یاخشی اولار پئشمانلیغا دوشمهمک اوچون اوشاقلارلا دانیشیغیمیزدا آرتیق دقّت ائدک.
اوشاغا دئدیگیمیز سؤزلر اونون اجتماعی، عاطفی و شخصیتی بؤیومهسینده یوخاری تأثیری وار. بیز اونونلا دانیشدیغیمیزدا مناسب کلمهلر و مناسب جملهلردن استفاده ائلهیَنده دَیَرلی اولدوغونو حسّ ائلر.
«ایمپاورینگ پرنتس» سایتینین یازدیغینا گؤره، اوشاق تربیتی متخصصلری، والدینلری اوشاقلارلا دانیشاندا بعضی کلمهلر و عبارتلرین ایشلتمهسینی قاداغان ائلهییبلر:
1ـ مارک وورماق:
اوشاقلارا تنبل، ازگین، سیرتیق کیمی مارکلاری وورماق، نظره راحتده گلسه بو ایشین ادامهسی اولورسا اوشاق، بو خصلتلری اؤز شخصیتینده یئر وئرر.
2ـ اونلاردان اومودسوز اولماغی دئمک:
«سندن اومودوم کسیلدی». بو جمله اؤلدوروجو سؤزدور. اونون تأثیرینی فوراً گؤرمهسکده اونلارا بیزیم ایستهدیگیمیز شخصیته صاحب اولمادیقلارنی آنلادار. اوشاقلارین، آتا آنانین تأییدینه شدّتلی احتیاجلاری وار و بو جملهنی ائشیتمک اونلارین نه قدر کفایتسیز اولدوقلارینی نشان وئرر.
3ـ من سنه افتخار ائلیرم:
محققلر بو جملهنین ده دئمهسینی مصلحت بیلمیرلر. اوشاقلارین تشویقی ضروری بیر شئیدیر آما یوخاریداکی جملهنین یئرینه بئله دئمک اولار: «سن اؤزونه افتخار ائلهمهلیسن».
4ـ شرط کسمک:
«اویونجاقلارینی ییغسان تلوزیونا باخا بیلرسن» بو جور جملهلر، اوشاغی شرطی بارا گتیرر. اونون عوضینه بئله دئمک یاخشی اولار: «اویناتمالیلارینی ییغدیقدان سونرا تلوزیونا باخا بیلرسن». بو جور دانیشماق اوشاغا، یاخشی ایش گؤرنده جایزه آلا بیلهجگینی تفهیم ائلر.
5ـ آمّا !:
دئدیگیز جملهنین ایچینده «آمّا» اولاندا مثبت جملهنین تأثیری خنثی اولور. چونکی اوشاق فقط «آما» کلمهسینی و اونون قویدوغو منفی تأثیرینی ائشیدیر.
6ـ عاغیللی:
اوشاقلارین ایشلرینی حددن آرتیق تعریفلهمک اونلاری، نابغه و عاغیللی کیمی لفظلرله خطاب ائلهمگین منفی تأثیری وار. چونکی بو جور خطابلا،ر اونون اؤزوندن اولان انتظارینی چوخالدار و اؤزونو او حدده گؤره بیلمه ینده افسرده اولارلار.
آردینی اوخو